(A)fantazi ve İleri Derece Yetersiz Otobiyografik Bellek
Afantazi ya da afantazya, zihinsel imgeleri görselleştirememe durumudur. Afantazili bireyler zihinsel imgeler (phantasia) oluşturmaya çalıştıklarında, zihinlerinin önünde görsel temsiller oluşturamaz. Geçmiş olayları zihinsel olarak görselleştirme veya belirli deneyimlerin canlı zihinsel görüntülerini oluşturmada güçlük çekerler. Bu durum, görsel imgeleme yoluyla geçmiş deneyimleri yeniden yaşama kapasitelerini etkiler ve kişisel anıların ayrıntılı görsel yönlerini hatırlamakta zorlanmalarına yol açabilir.
İleri derecede otobiyografik bellek yetersizliği ise kişisel geçmiş olayları canlı bir şekilde hatırlayamama durumudur. Otobiyografik bellek yetersizliği olan bireyler geçmiş deneyimleri hakkında genel bir bilgiye sahip olabilirler ancak belirli olaylar için zihinsel olarak zaman yolculuğu yapma ve ilgili manzaraları, hisleri ve duyguları yeniden deneyimleme becerisinden yoksundurlar. Otobiyografik bellek eksiklikleri, geçmiş deneyimleri ayrıntılı ve sürükleyici bir şekilde zihinsel olarak yeniden yaşama kapasitelerini etkilemektedir.
Makale zihinsel imgeleme eksikliği olan afantazinin bir bireyi geçmişinden ve geleceğinden mutlaka koparmayabileceğini gösteren bilimsel bulgular sunmaktadır. Afantazi, hafıza ve hayal gücünün görsel yönü ile ilişkilidir. Diğer yandan, ileri derecede otobiyografik bellek yetersizliği, özellikle otobiyografik hafıza ve geçmiş deneyimleri zihinsel olarak canlandırma yeteneği ile ilgilidir. Bireylerin bir durumu diğeri olmadan deneyimleyebileceğini ve iki durumun bir arada bulunabileceğini ancak eş anlamlı olmadığını belirtmek önemlidir.
Ayrıca makalede, zihinsel imgelemenin bilimsel ve matematiksel yaratıcılıktaki rolüne vurgu yapılmştır. Zihinsel imgelemenin karmaşık kavramları görselleştirmeye, problem çözme ve hipotez oluşturmaya olanak tanıdığını, bilim insanları ve matematikçiler arasındaki iletişimde önemli bir rol oynayabileceğini ve bireylerin karmaşık kavramları görselleştirmesine, yeni fikirler üretmesine ve başkalarıyla etkili bir şekilde iletişim kurmasına olanak sağlayabileceğini belirtmiştir.
Kaynak: Watkins N. W. (2018). (A)phantasia and severely deficient autobiographical memory: Scientific and personal perspectives. Cortex; a journal devoted to the study of the nervous system and behavior, 105, 41–52. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2017.10.010
Memory & Emotion Lab 